In de serie ‘In Dialoog Met…‘ gaat Jonge Geesten, in dialoog met iconen uit de bouwsector. Geen interviews of ondervragingen, maar een tweezijdig gesprek dat uit nieuwsgierigheid voor elkaars generatie en achtergrond wordt gevoerd. De dialogen zijn gericht op het achterhalen van motivaties, gedachten en ideeën. Hoe kunnen we de kwaliteiten van de verschillende generaties combineren om de bouw te innoveren, onze maatschappij te inspireren en in verbinding te blijven met elkaar? De door ons gebruikte methode is gebaseerd op het begrippenkader van TheoryU.

Hoe bereid je je voor op een dialoog met een oud politicus en bevlogen bestuurder? Tomas
en Carlijn bogen zich hierover voorafgaand aan het gesprek met Maxime Verhagen. Hoe voorkomen we dat Maxime controle krijgt over het gesprek? Zou het ons lukken om hem te
interrumperen als dat nodig is? Hoe zorgen we er voor dat we zijn échte verhaal horen, over
Maxime Verhagen als persoon? Goed voorbereid stapten we bij Bouwend Nederland naar
binnen, waar Maxime voorzitter is. Net terug van vakantie, op een onstuimige maandagmorgen, verwelkomde Maxime ons hartelijk. Na een korte introductie van ons initiatief, gaat Maxime direct van start.

“De risico’s en verantwoordelijkheden in de bouw zijn de afgelopen jaar toegenomen/groter geworden. We hebben gezien dat een verkeerde calculatie het einde van je bedrijf kan betekenen. Een aantal grote bedrijven zijn in zwaar weer terecht gekomen.” Maxime vervolgt meteen wat verschillende generaties hierin kunnen betekenen. “Aan de ene kant heb je ervaring nodig, met name ervaring in het omgaan met die grote risico’s en verantwoordelijkheden. Aan de andere kant zijn er allerlei nieuwe ontwikkelingen en technieken, daar heb je juist de jongere generatie voor nodig.” Samenwerking blijkt ‘key’ te zijn. Zowel samenwerking in de keten, als samenwerking tussen generaties.

Hoewel we in feite meteen tot de kern van het gesprek zijn gekomen, stellen we toch voor om eerst ook iets over onszelf te vertellen. Na uiterst belangstellende vragen van Maxime vragen we ook aan hem om zichzelf eens voor te stellen, als persoon. Maxime moet er even over nadenken (“Poeh, dat is lastig he?”) en begint dan te vertellen.

“Ik wil verschil maken”

Maxime heeft er altijd toe willen doen. Al vroeg koos hij voor de politiek, nog tijdens zijn studie Geschiedenis in Leiden. “Ik wilde echt de politiek in omdat ik ideeën had over hoe de samenleving eruit zou moeten zien. Ik wilde niet alleen aan de zijkant staan, maar ook mijn eigen invloed hierop uitoefenen.” Als fractievoorzitter van het CDA nam Maxime plaats in de gemeenteraad, als jonkie. “De gemiddelde leeftijd van het CDA ging fors achteruit”, grapte Maxime, “maar mijn doel was helder; ik wilde de Tweede Kamer in.”

Maxime kwam op nummer tien terecht op de lijst van het CDA voor het Europees Parlement. Een onverkiesbare plaats volgens de oud politicus, maar een mooie kans om landelijk bekend te worden. Niets bleek minder waar. Het kabinet viel vlak voor de Europese verkiezingen en VVD stemmers kozen massaal voor het CDA; met 10 zetels, en dus inclusief Verhagen, nam het CDA plaats in het Europees Parlement. “Een grote verrassing, maar ook tot verdriet van mijn vrouw. We hadden een week voor de verkiezingen ons tweede kind gekregen en ik reisde heen en weer tussen Brussel, Straatsburg en Afrika. Maar het werk was erg leuk. Het Europees Parlement was fascinerend.”

“Je zag geschiedenis voor je ogen ontstaan”

Carlijn vraagt er direct op door: “Wat vond je er zo fascinerend aan?” En Maxime beschrijft deze periode aan de hand van een aantal belangrijke gebeurtenissen. “In 1989 viel de Berlijnse muur. Ik heb letterlijk met een beitel stukken uit de Berlijnse muur gehakt, samen met Duitse collega’s. In Oost Duitsland gaven we lessen over hoe je een politieke partij kunt opzetten en campagne moet voeren. Ik was bij de herdenking in Polen, van de TweedeWereldoorlog. Daar stonden Lech Walesa (oprichter Poolse vakbond Solidariteit), Jaruzelski (communistische dictator) en Germek (die net de eerste vrije verkiezingen had gewonnen) naast elkaar. Ik heb thee gedronken met Nelson Mandela, die net vrij was gelaten. En ik was erbij toen de Apartheid werd afgeschaft. Alles veranderde toen, maar ik voelde mij helemaal in mijn element. Op alle terreinen leek het een betere wereld te worden. Het was zo mooi om daar een bijdrage aan te mogen leveren.”

“Als we alles bij het oude laten, dan gaat het verkeerd”

We maken een sprong in de tijd. Ondanks dat we ook heel nieuwsgierig zijn naar de rest van Maxime zijn politieke loopbaan, voor zover niet bekend, gaat Tomas in op de manier waarop Maxime zichzelf beschrijft. Dat komt volgens Tomas overeen met hoe Millenials worden omschreven: ertoe willen doen en een (maatschappelijke) bijdrage leveren. Maar ook: gedijen in een veranderende samenleving. Tomas vraagt vervolgens: “Hoe kijk je nu naar onze samenleving? Is deze net zo veranderlijk als toen?” Maxime geeft bevestigend antwoord. Zijn visie is dat we wederom in een breukvlak van tijden zitten. “We zien nu pas de effecten van de globalisering. Die zien we al een tijdje, maar nu gaat het echt snel.”

In de bouw zijn deze veranderingen ook zichtbaar volgens Maxime. Klimaatverandering, schaarste aan grondstoffen, einde van fossiele energie, vergrijzing van de samenleving. Het zijn maatschappelijke uitdagingen die een antwoord vragen. Niet alleen van de politiek en de overheid, maar ook van de bouw. Maxime vervolgt: “Als we alles bij het oude laten, dan gaat het verkeerd. Het is een groot contrast met vroeger, toen alles heel overzichtelijk was. Voor veel mensen gaat de verandering nu te snel, dat maakt hen onzeker. De jongere generaties kunnen daar makkelijker mee omgaan dan de oudere generaties.”

“De enige zekerheid is verandering, en dat is onzeker”

Als Carlijn vraagt wie er een taak heeft om die onzekerheid weg te nemen is Maxime daar vrij uitgesproken over: “Eigenlijk zijn we dat allemaal. Maar we moeten ook duidelijk maken dat het niet meer mogelijk is om op alles een antwoord te hebben. We kunnen geen zekerheden meer beloven want een verandering is per definitie geen zekerheid. De enige zekerheid is verandering, en dat is onzeker. Je weet niet precies wat er voor in plaats komt.”

Maxime is, zo zegt hij zelf, een echte pragmaticus die kansen grijpt. Hij is ervan overtuigd dat als er eenmaal bewustwording is van bijvoorbeeld een maatschappelijk probleem, veranderingen mogelijk zijn. Samenwerking is key. Zo ook in de bouw. “Als ik kijk naar de drive die er is om maatschappelijke problemen te helpen oplossen, op een innovatieve manier, dan is die enorm.” Maxime noemt onderwerpen als beter grondstoffen gebruik en energiebesparing in de gebouwde omgeving als belangrijke thema’s. “Alles wat we met De Bouwagenda en op De Bouwcampus aan het doen zijn, zie ik als een antwoord op de uitdagingen waar de bouw voor staat.” De bewustwording is er dus, en dat is volgens Maxime de eerste stap.

“Ik ben geen revolutionair, ik ben een echte polderaar”

Wat we zien is dat jongeren zich minder aansluiten bij politieke partijen en verenigingen waar denk je dat dit door komt? “Ik geloof dat deze organisaties bij zichzelf na moeten gaan hoe ze aantoonbaar een voordeel voor hun leden kunnen bieden” aldus Maxime. Carlijn zegt, de politiek moet dus ook gaan omdenken. “Ja precies!” en weet je waarom dat zo belangrijk is? Maxime steekt van wal over zijn tijd als minister van buitenlandse zaken. Het is bij buitenlandse zaken niet alleen belangrijk dat je in New York, Brussel en Moskou aardig gevonden wordt, het is belangrijk om in ook in Loppersum, Sevenum en Middelburg begrepen te worden. Anders snappen mensen niet meer wat je doet en verlies je draagvlak en daarmee je bestaansrecht.

“Je moet open staan voor de ideeën van een ander”

We moeten tot elkaar komen en samenwerken, en dat is ook het moeilijkste wat er bestaat. “En stiekem ook het leukste!” roept Carlijn er lachend doorheen. Tomas is het daar ook mee eens maar wil ook nog een kritische vraag kwijt. Denk je dat je echt altijd een win-win situatie kan vinden, en zo ja gaat dat niet ten koste van een sterke visie die soms nodig is? Maxime denkt even na en zegt: “Ja dat kan wel kloppen, maar ik geloof niet in de revolutie, maar ik geloof in de geleidelijke verandering, met een revolutie raak je mensen kwijt die er wel bij horen.”

Met deze conclusie eindigen we ons gesprek. Maxime zegt nog grappend: “We hebben niet heel veel over de bouw gesproken, maar wel een heel leuk gesprek gehad.” Tomas denkt daar even over na en zegt: “Ik denk dat we het “juist” over de bouw hebben gehad, maar meer de onderliggende gedachten.” Samen lopen Carlijn en Tomas de lift in naar de receptie. Beneden moet Carlijn toch nog even snel een foto maken van het bordje in de lift. Terwijl Tomas de lift open houdt voor de mensen die beneden staan te wachten maakt Carlijn nog een foto van de bewegwijzering in de lift. “Stiekem toch mooi dat al deze organisaties samen in dit gebouw zitten.” Een mooie plek om in te polderen.

Voor meer informatie kunt u mailen met #InDialoogMet…

Dit Jonge Geesten initiatief wordt vormgegeven door:

Bern Laninga |   Carlijn Tempelaars | Daan de Wit | Marc Bolier |Martijn Schwering | Martijn Weekenstroo | Maurice van Rooijen |  Tomas te Velde | Tom Schoo |